Od czasów, gdy powstawały pierwsze formy ubezpieczeń świat uległ znaczącym przeobrażeniom, ale również dziś potrzeba bezpieczeństwa należy do najważniejszych potrzeb człowieka. Co więcej, w porównaniu do okresu sprzed kilkuset lat, wraz z postępem technologicznym przybyło zagrożeń dla dóbr, na których ludziom najbardziej zależy.
Dokonujące się zmiany, przyniosły również powstanie wyspecjalizowanych instytucji, mających zapewniać ludziom poczucie bezpieczeństwa, w zamian za dokonanie opłaty, w założeniu niewielką, w porównaniu do wartości zabezpieczanego dobra. W ten właśnie sposób powstały zakłady ubezpieczeń, a dla części z nich (komercyjnych zakładów ubezpieczeń) potrzeba bezpieczeństwa ludzi stała się także źródłem zysku. Obok takich zakładów, działały również towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (TUW), funkcjonujące na zasadzie non–profit, będące spadkobiercami wielowiekowych, sprawdzonych tradycji wspólnot ubezpieczeniowych. Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych łączą do dziś tradycję z nowoczesną formą i bezpieczeństwem finansowym, które wzmacniane jest przez regulacje prawne i nadzór finansowy.

W Polsce od lat
Dziś umowę ubezpieczenia możemy zawierać zarówno w zakładzie ubezpieczeń działającym na zasadach komercyjnych oraz w TUW. Warto podkreślić, że towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych nie są na ziemiach polskich instytucją nową. Nie zaliczają się także do nowinek rynków finansowych, na których wiele państw i rodzin straciło pieniądze podczas ostatniego kryzysu finansowego. Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych są trwale związane z polską gospodarką i systemem finansowym już od kilku wieków. W XVI wieku powstawały porządki ogniowe na terenie Wielkopolski,a w roku 1784 został utworzony Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych w Poznaniu. Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych zdobyły dużą popularność po odzyskaniu niepodległości w 1918 r.. Krótko przed wybuchem II wojny światowej, stanowiły one ponad 60 % rynku ubezpieczeniowego w Polsce, co oznacza, że z każdych 10 złotych składki ubezpieczeniowej płaconych przez obywateli naszego kraju, ponad 6 trafiało do towarzystw ubezpieczeń wzajemnych. Towarzystw takich w szczytowym okresie działało w Polsce kilkadziesiąt, a najbardziej znanym z nich był Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych, który po II wojnie światowej został wcielony do państwowego PZU.

Potrzeba bezpieczeństwa jest jedną z podstawowych potrzeb każdego człowieka. Zagrożenie utraty dóbr, które są dla niego szczególnie cenne w (niemal) każdym człowieku budzi lęk i poczucie niepewności. Do takich cennych dóbr większość z nas zalicza życie, zdrowie, czy też majątek: mieszkanie, samochód, przedmioty związane z prowadzoną działalnością lub hobby. Czujemy się zagrożeni, ponieważ zdajemy sobie sprawę, że możemy utracić szczególnie cenne dla nas dobra w wyniku wypadku, któremu nie jesteśmy w stanie zapobiec i którego czasu wystąpienia nie możemy przewidzieć. Szukamy zatem sposobów, aby ograniczyć prawdopodobieństwo takich zdarzeń oraz zwiększyć bezpieczeństwo własne i najbliższych nam osób. Pod tym względem, nie różnimy się od naszych przodków, którzy także obawiali się utraty swoich najistotniejszych dóbr i będąc świadomi zagrożeń, poszukiwali rozwiązań zwiększających poczucie bezpieczeństwa.
Wspólnota – skuteczny i sprawdzony sposób na bezpieczeństwo
Nasi przodkowie już przed wieloma wiekami dostrzegli, że prostym i skutecznym sposobem ograniczania skutków niekorzystnych zdarzeń losowych, które mogą powodować straty w najbardziej cenionych dobrach, jest grupowanie się we wspólnoty i podział ryzyka pomiędzy członków. Na przykład organizatorzy karawan, tworzyli wspólnoty, w ramach których zawierali porozumienia, aby wspólnie ponosić koszty wynikłe na skutek utratyzwierząt jucznych. Jeżeli jeden z uczestników karawany stracił takie zwierzę, to pozostali członkowie wspólnoty, na podstawie istniejącego porozumienia stratę taką wyrównywali (pieniężnie lub w naturze). Wspólnoty tworzyli także kupcy, przewożący towary drogą morską, porozumiewając się co do wspólnego pokrywania szkód powstałych na skutek rozbicia się statku, konieczności wyrzucenia towaru za burtę lub jego rabunku przez piratów. Wspólnoty mające na celu ochronę ich członków przed skutkami zdarzeń losowych (np. powódzi, pożaru, wichur), powstawały także w ramach pomocy sąsiedzkiej czy grup religijnych. W ramach wspólnot zabezpieczano się nie tylko przed utratą majątku, gdyż już w czasach średniowiecza pojawiła się także instytucja kupna dożywotniej renty.
Tak właśnie wyglądały pierwsze formy ubezpieczeń, oparte na wzajemności i wspólnocie. Celem takiej wspólnoty była zawsze realizacja potrzeby bezpieczeństwa członków wspólnoty, a nie zysk. 

Jakie są główne cechy obecnie działających towarzystw ubezpieczeń wzajemnych? Definicja zawarta w przepisach stanowi, że towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych jest zakładem ubezpieczeń, który ubezpiecza swoich członków na zasadzie wzajemności. Ich celem jest zapewnienie członkom wspólnoty poczucia bezpieczeństwa, poprzez dostarczenie ochrony ubezpieczeniowej. Kluczowe dla TUW są: zasada wzajemności oraz posiadanie członków. Obie te elementy są ze sobą ściśle powiązane. Mechanizm funkcjonowania TUW polega na płaceniu przez członków towarzystwa składek z tytułu umów ubezpieczenia. Środki ze składek trafiają do funduszu, z którego wypłacane są odszkodowania dla członków wspólnoty, za szkody powstałe w wyniku zdarzeń określonych w umowie ubezpieczenia. Takim zdarzeniem może być np. pożar, kradzież, utrata mienia na skutek zdarzeń pogodowych (huragan, ulewa, powódź itp.). Członkowie TUW nie są jedynieklientami zakładu ubezpieczeń, lecz także współwłaścicielami, których łączy wspólnota interesów. Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych zaliczane są zatem do zrzeszeń osób zainteresowanych, czyli takich, w których ludzie łączą się, ponieważ chcą realizować wspólne cele. Zakłady działające w formie spółki akcyjnej są natomiast zrzeszeniami kapitału, a czynnikiem wiążącym jest pieniądz.
Do cech wyróżniających TUW zaliczyć należy zatem brak nastawienia na zysk, któryoznacza, że głównym celem towarzystwa jest zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej, a tym samym zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa dla swoich członków, będących jednocześnie ubezpieczonymi. W przypadku, gdy składki pobierane przez towarzystwo okażą się zbyt wysokie, a towarzystwo wypracuje zysk, może zostać podjęta decyzja o obniżeniu wysokości już zapłaconych składek.
Ponadto charakterystyczna dla TUW jest kluczowa rola członków, którzy są jednocześnie ubezpieczonymi, decydującymi o losach towarzystwa oraz finansującymi jego działalność. Ubezpieczeni, będący członkami towarzystwa są osobami posiadającymi faktyczny wpływ na jego działalność. Wchodzą oni w skład walnego zgromadzenia członków lub delegują nań swoich przedstawicieli (wtedy nazywa się ono walnym zgromadzeniem przedstawicieli członków) i w trakcie jego obrad podejmują decyzje dotyczące kluczowych obszarów funkcjonowania towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, w tym także finansowych. Wpływ członków na obszar finansów towarzystwa jest o tyle istotny, iż zapewnia im kontrolę na środkami, które wnoszą na pokrycie kosztów funkcjonowania TUW. To właśnie ze składek ubezpieczeniowych pokrywane są nie tylko odszkodowania, ale i pozostałe koszty działalności, w tym likwidacji szkód, księgowości, sprawozdawczości, administracji czy marketingu.

Nazwa wyróżniająca TUW
W jaki sposób najłatwiej odróżnić TUW od zakładu ubezpieczeń działającego na zasadach komercyjnych? Niektórzy z nas mogą mieć wątpliwości, ponieważ na polskim rynku swoje usługi oferuje wielu ubezpieczycieli zapewniających o najwyższej jakości oferowanej za niską składkę. To nazwa wyróżnia ubezpieczyciela działającego w formie TUW. Zakład ubezpieczeń, działający w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, ma obowiązek i wyłączne prawo używania w nazwie formuły „towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych”. Dopuszczalne jest także używanie przez taki zakład skrótu „TUW”. Natomiast zakład ubezpieczeń wykonujący działalność w formie spółki akcyjnej, czyli na zasadach komercyjnych, ma obowiązek i wyłączne prawo używania w nazwie lub firmie formuły „towarzystwo ubezpieczeń”, „zakład ubezpieczeń”, „towarzystwo ubezpieczeń i reasekuracji”, „zakład ubezpieczeń i reasekuracji”. Dopuszczalne jest używanie przez taki zakład skrótów „TU”, „ZU”, „TUiR”, „ZUiR”. Zatem sama nazwa wskazuje na typ działalności, ułatwiając wybór ubezpieczyciela.