Zasadniczą cechą odróżniającą towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych od zakładów ubezpieczeń w postaci spółki akcyjnej jest to, że osoby ubezpieczające się w TUW-ie są jego współwłaścicielami – członkostwo oznacza zatem udział. Daje to niebagatelną korzyść ubezpieczonym – możliwość wpływu na funkcjonowanie towarzystwa, m.in. jego politykę finansową czy oferowane produkty ubezpieczeniowe.
 

W odróżnieniu od komercyjnych zakładów ubezpieczeń, Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych cechuje brak nastawienia na zysk, a nadrzędnym ich celem jest zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej, tym samym zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa swoich członków, będących jednocześnie ubezpieczonymi. Podstawą funkcjonowania TUW-u są zatem jego członkowie, których łączy jedność interesów – ochrona ubezpieczeniowa świadczona sobie wzajemnie. Ubezpieczyciele komercyjni natomiast skupieni są na realizowaniu polityki dyktowanej przez swoich akcjonariuszy – często sprzecznej z interesami osób ubezpieczonych. Zatem podstawą ich działalności jest jak największy zysk będący źródłem dochodu akcjonariuszy, a nie oferowanie produktów najlepiej dopasowanych do oczekiwań klientów. To więc TUW-y główny nacisk kładą na udzielanie jak najlepszej ochrony ubezpieczeniowej swoim członkom, gdyż są oni jednocześnie właścicielami towarzystw.
 

W TUW-ach decyzje dotyczące usług oraz przeznaczenia ewentualnej nadwyżki bilansowej podejmowane są na drodze demokratycznych procedur, w których uczestniczą członkowie towarzystwa. Komercyjne zakłady ubezpieczeń politykę produktową realizują zgodnie z oczekiwaniami akcjonariuszy i rad nadzorczych, klient nie ma więc żadnego wpływu na kształt usług towarzystwa.
 

Należy też pamiętać, że ubezpieczenia wzajemne to historycznie podstawa całego rynku ubezpieczeniowego. Wywodzą się z oczywistego pragnienia wzajemnej ochrony członków danej wspólnoty. Do dzisiaj ta idea nie została zmieniana i TUW może założyć każda większa grupa ludzi. Najczęściej zainteresowane są nią te grupy zawodowe i społeczne, które mają problem z otrzymaniem oferty ubezpieczeniowej dostosowanej do własnych potrzeb lub napotykają na barierę w postaci wysokich składek.
 

Takie podejście do oferty ubezpieczeniowej TUW-ów udowodniło w ostatnich latach, że ich model biznesowy jest odporny na kryzys, który dotknął światowe rynki finansowe.